سلام صنعت/رضا حقی/ در راستای پیشنهادات عملی برای برندسازی شهر رشت، دومین یادداشت را مبنی بر داشتن گام عملی جهت حفظ عنوان رشت شهر خلاق خوراک با اهداف افزایش سرمایه اجتماعی و مشارکت مردمی در راستای افزایش درآمد اقتصادی شهروندان و همچنین ایجاد شور و نشاط با نمایاندن ویژگی «رشت شهر شب‌های روشن» به حضور تقدیم می‌گردد.
مردم استان گیلان و خصوصاً شهر رشت دارای خصوصیات و گاهاً منحصر به فردی می‌باشند که تاکنون به آن پرداخته نشده است. در نگاه اول ماه رمضان و برگزاری جشنواره غذا می‌تواند تعجب برانگیز باشد ولی مردم این استان و شهر رشت جز محدود شهرهای ایران هستند که غذاهای مخصوص ماه رمضان دارند. در شهرهای دیگر غذاهایی در ماه رمضان استفاده می‌شود که در طول سال نیز مورد استفاده قرار میگیرد. به طور مثال شهر اصفهان حلیم بادمجان، تبریز کوفته تبریزی، زنجان تاس کباب و کله جوش، اهواز تشریه، حتی کرمانشاه که به عنوان دومین شهر خلاق خوراک معروف است، آش عباسعلی اش در طول سال مورد استفاده عموم قرار میگیرد.
اما در رشت غذاهای مخصوص افطار داریم. شامل شامی که در شهرهای دیگر به شامی رشتی معروف است و به همراه نان و پنیر و سبزی شروع می‌شود و باانواع فرنی، آش شله قلمکار و شله زرد ادامه پیدا می‌کند. از همه خاص‌تر و معروف‌تر رشته و خشکار که مخصوص استان ماست؛همین طور دسر سنتی مثل اخته و خمس و دوشاب برنج را نیز شامل می شود.
جالب است که در این ماه از سال ما شاهد صف خرید سبزی، صف خرید رشته و خشکار، صف خرید اخته وخمس، خرید آش و هلیم، صف یخ در بهشت سنتی و کدو در محلات قدیمی همچون ساغریسازان را شاهد هستیم که این غذاها به صورت پراکنده در سطح شهر عرضه می‌شوند. بر این اساس پیشنهاد مشخص برگزاری جشنواره غذا ماه رمضان با عنوان از افطار تا سحر در پیاده‌راه شهرداری رشت می‌باشد.این جشنواره در دو بخش مردمی (زنان خانه دار ) و اصناف با حضور رستوران داران، کافه داران، آبمیوه فروشان و فروشندگان آش، هلیم، کله پاچه و قنادان که حدود ۳۰۰۰ مغازه دار را در برمی‌گیرد.این جشنواره در دو بخش مسابقه عرضه و فروش برگزار می‌شود.در سال اول اگر ۵ درصد از اصناف مذکور در این جشنواره شرکت کنند شامل ۱۵۰ غرفه می‌شوند.
در بخش مردمی – برای زنان سرپرست خانوار نیز – حداقل می‌توان ۵۰ غرفه برای عرضه انواع خوراکی‌های خانگی مخصوص ماه رمضان در نظر گرفت.با تقسیم بندی هر خیابان برای عرضه خوراکی خاص مثلاً خیابان امام خمینی برای عرضه خوراکی های رستوران داران، کله پاچه و واویشکا، پیاده راه علم الهدی برای کافه داران و آبمیوه فروشان برای عرضه انواع نوشیدنی و پیاده راه خیابان سعدی برای عرضه انواع آش و هلیم و انواع شیرینی مخصوص این ماه مثل رشته و خشکار، خاتون پنجره، دوشاب برنج و حلوا قرار داد.
همچنین میدان اصلی شهرداری نیز برای عرضه انواع خوراکی‌های فوق برای شهروندان در بخش مردمی و خانگی در نظر گرفته می شود. در بخش عرضه خانگی، چون شهر رشت دارای تنوع قومیت های مختلف است و سالها افراد ترک، کرد، گالش، تالش و تات در این شهر زندگی می کنند، می تواند جذابیت خاص و دوچندانی را به این بخش بدهد.
ضمن اینکه پخت و عرضه انواع نان محلی، حلوا، آش و دسر توسط افراد فوق می تواند به تنهایی یک جشنواره اقوام باشد.برای اهمیت دادن به عنوان رشت شهر خلاق خوراک می‌توان با ایجاد انگیزه برای خلاقیت در بخش مردمی و حرفه‌ای به منظور افزایش مشتری و احترام به ذائقه‌های مختلف در طعم، رنگ و اندازه محصولات سنتی جایزه ویژه خلاقیت در نظر گرفت.به طور مثال رشته و خشکار در اندازه مختلف، از لقمه‌ای گرفته – یعنی یک سوم رشته خشکاری که الان مورد استفاده قرار میگیرد- تا دو برابر این محصول فعلی، در رنگ و طعم‌های مختلف ( زعفرانی زرد، قهوه‌ایی کاکائویی، لبویی قرمز، سبز اسفناج) این مورد در مورد فرنی و شله زرد نیز در رنگ‌های مختلف می‌تواند انجام گیرد.
این جشنواره در سال اول به مدت ۱۰ روز و در سال‌های بعد می‌تواند به کل ماه رمضان تسری یابد.در بخش مسابقه نیز نفرات برگزیده در دو بخش خانگی و اصناف ( مغازه داران سطح شهر) انجام می‌شود. با انتخاب بهترین آش، حلیم، رشته و خشکار، خاتون پنجره، کله پاچه، شامی، دمنوش، آبمیوه و همچنین انتخاب بهترین غرفه از نظر رعایت بهداشت، بهترین تزیین بهترین غذاهای خلاق، بهترین رعایت اخلاق و احترام به مشتری، می‌توان گام عملی در برندسازی خوراکی‌های عرضه شده و همچنین افزایش درآمد اقتصادی برداشت.
گفتنی است به غیر از شهر رشت اگر بخواهیم جشنواره غذایی از افطار تا سحر را پیشنهاد بدهیم مطمئناً به ارائه کننده این طرح می‌خندند ، چون در اکثر شهرهای ایران تفریحاتی به عنوان شبگردی، خیابانگردی، غذای خیابانی و پیاده‌روی خانوادگی محلی از اعراب ندارد. اما در شهر رشت یک سرمایه عظیم مورد غفلت قرار گرفته و آن حضور مردم از عصر تا پاسی از شب در سطح شهر خصوصاً در پیاده‌راه فرهنگی است.وجود گاری کباب‌ها و دستفروشان مختلف از پوشاک و اسباب بازی گرفته تا چای و شیرینی موید این نکته است. اعلام نفرات برگزیده در بخش‌های مختلف و اهدای لوح تقدیر و تندیس و نصب بنر و پوستر برای برگزیدگان می‌تواند یک حرکت بزرگ اجتماعی باشد که سرمایه رشت را از قوه به فعل در می‌آورد.
تصور کنید رستوران دار، قناد، کافه‌دار تندیس جشنواره و لوح تقدیر دریافت شده را در مغازه خود می‌گذارد و یا با نصب بنر و پارچه نوشته، برگزیده شدن خود را در این رویداد به همه اعلام می‌کند.ضمن آنکه در فروش محصولات آن مغازه نقشه زیادی دارد، عملا تبلیغ «رشت شهر خلاق خوراک» را دارد انجام می دهد.
رشت بامیانگین جمعیت روز و شب حدود یک میلیون نفر دارای حدود ۷۰۰ رستوران است و شهر بارسلونا اسپانیا نیز به عنوان شهر خلاق خوراک با جمعیت حدود دو برابر رشت( بدون در نظر گرفتن حومه) چیزی حدود ۱۰ هزار رستوران دارد!در این جشنواره می‌توان از پیشکسوتان مختلف این عرصه تقدیر به عمل آورد. آش طوطی با سابقه بیش از یکصد سال سابقه در ساغری سازان و یا چلوکبابی سلامت، جهانگیر، اردشیر، محمود و یا واویشگاه صداقتی پل عراق که به صورت نسل اندر نسل در این شهر به این حرفه می‌پردازند.در کمتر برنامه‌ای نامی از اینان برده شده است.
بزرگداشت شهروندان در صنف های مختلف فقط تکریم آنان نیست بلکه نشان دادن شعور مسئولین شهری بوده و یک اقدام عملی است برای اینکه شعارهای ما را به شعور نزدیک کند. ضمن اینکه باور داشته باشیم تکریم و احترام گذاشتن به شهروندان، تکریم و احترام مسئولین شهری را به دنبال خواهد داشت. از بخش‌های دیگر این جشنواره بخش فرهنگی و هنری است که با اجرای زنده هنرمندان صدا و سیما و دیگر هنرمندان در وسط میدان شهرداری و پخش مستقیم آن از صدا و سیما می‌توان نظر خیل عظیمی از شهروندان رشت را به سوی شبکه استانی جلب کرد.
همچنین مصاحبه با شهروندان و غرفه‌داران در بخش‌های مردمی و حرفه‌ای و اعلام نفرات برگزیده حرکتی است به سوی گسترش مخاطب برای صدا و سیما در طیف های مختلف مردم و اقدام عملی در آشتی ملی و ایجاد شور و نشاط به منظور افزایش سرمایه اجتماعی است. همکاری شهرداری با مساجد و هیئت‌های مذهبی با حضور متولیان این امر یعنی سازمان تبلیغات اسلامی و اداره اوقاف در جهت عرضه افطاری های رایگان به عموم مردم می‌تواند بخش دیگری از این جشنواره باشد.
مساجدی مثل مسجد حاج مجتهد در خیابان شریعتی، مسجد امیر المومنین در حافظ آباد، مسجد صاحب زمان در آسایش ۲۱ و مسجد رسول الله در آسایش ۷ سلیمانداراب و حسینیه شهدای گمنام پارک ملت سال‌هاست که در ماه رمضان افطار می‌دهند که این امر می‌تواند هم توسط هیات مذهبی و مساجد و هم هر شب توسط یک صنف مثل قنادان، آبمیوه‌داران، رستوران داران، کافه داران و… انجام گیرد.
اگر در برگزاری این جشنواره کوتاهی شود به دلیل اینکه – چون در بودجه پیش بینی نشده است- می توان گفت برگزاری این جشنواره بدون هزینه کرد شهرداری نیز انجام می گیرد.می‌توان از هر غرفه‌دار مبلغ ۲۰۰ الی ۵۰۰ هزار تومان برای ۱۰ روز دریافت کرد و مبلغ گرفته شده را برای خرید جایزه و دستمزد داوران و عوامل جشنواره و ساخت تندیس لوح تقدیر اختصاص داد.
وقتی در یک جشنواره استقبال و حضور مردم به نحو احسن در آن دیده شود، سرمایه‌گذار برای تولید صنعتی محصولات بومی مثل رشته و خشکار، دوشاب برنج، نان کشتا و نان برنجی مجاب می‌شود.این جشنواره برای شهرداری هیچ هزینه‌ای نخواهد داشت ولی در نگاه شهروندان این موضوع تاثیر شگرفی بر مجموعه شورای شهر و شهرداری خواهد گذاشت، شهروندانی که احساس می‌کنند توسط مدیران شهری دیده شده‌اند.
شهروندانی که تا پاسی از شب در خیابان حضور دارند در معرکه‌ای از بوی غذاهای مختلف و آوای محلی قرار می گیرند و در پاسداشت شعائر مذهبی افطاری و برندسازی محصولات بومی مشارکت دارند.آن وقت ما توریست‌هایی داریم که با شروع ماه رمضان به یاد رشت می‌افتند و جمله «ماه رمضان به رشت برویم» می‌تواند به یک شعار و برند سطح کشور تبدیل شود.
رشت شهر شب‌های روشن، رشت شهر خلاق خوراک، رشت شهر مردمان شب زنده‌دار، رشت شهر شور و نشاط اجتماعی، رشت شهر رنگ، شهر خوردنی، رشت شهری که مردمانش به آن افتخار می‌کنند را در عمل نشان می دهیم.باور داشته باشیم برندسازی رشت به همین سادگی است چون استعداد و پتانسیل بالقوه زیادی داریم که حتی بدون هزینه کرد صرفاً با مدیریت و داشتن تفکر برندسازی به راحتی این قوه به فعل در می‌آید.
■ پی نوشت
این مبلغ در مقایسه با اجاره یک غرفه در نمایشگاه های مختلفی که با نام سوغات و صنایع دستی در پیاده راه و پارکهای رشت انجام میگیرد، یک دهم و بسیار ناچیز است.